نحوه شکایت از کارفرما در صورت عدم تسویه حساب و پرداخت سنوات
کارفرما موظف است بعد از خاتمه کار، تمام حق و حقوق کارگر یا کارمند را بپردازد تا دیگر دینی برگردنش نباشد. تسویه حساب به طریق مختلفی انجام می‌شود. تسویه حساب روی برگه عادی یا تسویه حساب محضری.
تسویه حساب به صورت محضری چگونه است؟
تسویه حساب بین کارگر و کارفرما گاها روی یک برگه عادی صورت می‌گیرد، این اسناد، اسناد عادی نام دارند و در صورت بروز اختتلاف بین کارگر و کارفرما سند محکمی محسوب نمی‌شود. به همین علت کارفرمایان برای جلوگیری از شکایت احتمالی کارگران اقدام به تسویه حساب محضری می‌گیرند و با ارائه سند رسمی، می‌توانند خود را از هرگونه اتهام مبرا کنند. اما باید بدانید که تسویه حساب محضری به تنهایی کافی نیست و نیاز به سند و دلایل دیگری برای مبرا شدن کارفرما خواهد بود.
قانون کار برای تسویه حساب با کارگر چه می‌گوید؟
قانون کار برای تسویه حساب با کارگر ماده و قانون خاصی ندارد و تنها به توافق بین کارفرما و کارگر بستگی دارد. با این حساب اما اگر مدت زمان تسویه حساب طول بکشد، کارگر می‌تواند اقدام به شکایت کند. پس از پایان یا فسخ قرارداد، کارگر (چه ترک کار کرده باشد چه اخراج شده باشد) مستحق دریافت مبلغی تحت عنوان سنوات خدمت در راستای اجرای قانون کار است.
کارفرما باید در پایان مدت قرارداد، علاوه بر پرداخت دستمزد و مزایای دیگر کارگر، حق سنوات او را نیز پرداخت کند تا درگیر برخی مشکلات حقوقی نشود.
اما آنچه که بیشتر از پرداخت این حق و حقوق اهمیت دارد؛ اینکه کارفرما چگونه این پرداختی‌ها را انجام دهد که شکل قانونی داشته باشد مهم است. اینکه برگه تسویه با کارگر را چگونه تنظیم کند که در صورت احتمال شکایت کارگر، مراجع رسیدگی کننده او را محکوم نکند. همانطور که قبلا گفتیم زمان تسویه حساب با کارگر، زمانی است که قرارداد به پایان می‌رسد.
نکته قابل توجه اینکه حتی اگر کارفرما با کارگر به صورت موقتی قرارداد بسته باشد و پس از به پایان رسیدن آن دوباره تمدید شود، کارفرما باید در اتمام هر قرارداد موقت با کارگر تسویه حساب کند.
قانون کار یک مزد روزانه برای هر روز کارگر تعیین کرده است. جمع مزد 30 یا 31 روزه یا همان مزد ماهانه یک کارگر را حقوق می‌گویند. طبق همین قانون کار، کارگر مستحق دریافت مزایای دیگری از جمله حق مسکن، بن کارگری، حق خواربار و حق اولاد به صورت ماهانه است. همچنین قانون کار در طول سال به طور دقیق میزان عیدی و پاداش سالانه کارگران و میزان مرخصی استحقاقی که کارگران می‌توانند از آن استفاده کنند را نیز تعیین کرده است.
در نهایت کارفرما با اطلاع از این مواردی که قانون تعیین کرده، موظف است زمانی که قرارداد کار یک کارگر به اتمام می‌رسد تمام حق و حقوق او را پرداخت و با او تسویه حساب کند.
برای شکایت از کارفرما چه اقداماتی باید انجام داد؟
1. در قدم اول شعبه بیمه گذار تامین اجتماعی خود را پیدا کنید. (مرکز بیمه تامین اجتماعی شما ارتباط مستقیمی با اداره کار و امور اجتماعی دارد) سپس از همین طریق شعبه اداره کار و امور اجتماعی را پیدا خواهید کرد.
2. به اداره کار بروید و از واحد ارجاع آن یک نامه برای شعبه بیمه گذارتان بگیرید. (دریافت نامه خیلی مهم است)
3. نامه را بگیرید و به کارگزاری بیمه تامین اجتماعی که شما از آنجا ثبت نام بیمه را انجام دادید بروید و از آنجا سوابق بیمه خود را جمع آوری کنید.
4. سوابق خود را به اداره کار واحد ارجاع ببرید، فرم‌های دادخواست را دریافت کنید این فرم حاوی پرسش اطلاعات شخصی شما، محل کار و دلایل تنظیم دادخواست شکایت از کارفرما بابت حقوق را نمایش می‌دهد که شما در پایین آن علت دادخواست یا شرح دادخواست شکایت از کارفرما بابت حقوق را می‌نویسید.
5. اداره کار نامه ای را با توجه به دادخواست شما به عنوان نامه سازش می‌دهد و از شما می‌خواهد که آن‌را به کارفرما بدهید تا در جلسه سازش که معمولاً ۲ هفته زمان می‌برد تا برگزار شود، شرکت کند.
6.جلسه سازش در همان اداره کار انجام می‌شود و هر دو طرف دلایل و مدارک خود را با توجه به دادخواست کارگر ارائه می‌کنند و اگر به نتیجه برسند، دامنه شکایت از کارفرما بابت حقوق به پایان می‌رسد و اما اگر به هر دلیلی مثلاً کارفرما به جلسه سازش نیامد یا اینکه سازشی حاصل نشد کار به جلسه تشخیص و شکایت از کارفرما بابت حقوق می‌رسد.
7. جلسه تشخیص معمولا به فاصله دو هفته بعد از جلسه سازش صورت می‌گیرد، نامه تشخیص به کارگر و کارفرما توسط اداره کار ابلاغ می‌شود. در جلسه تشخیص رای که کارشناسان در جلسه سازش صادر کرده اند به ۲ طرف ابلاغ می‌شود، اگر یکی از دو طرف اعتراضی داشته باشد و به توافق نرسند، به جلسه حل اختلاف پرونده ارجاع می‌شود.
8. جلسه حل اختلاف آخرین جلسه ارائه شکایت در اداره کار است، دو طرف حاضر و مدارک و اسناد خود را در رابطه با پرونده مطرح می‌کنند. سپس رای نهایی صادر می‌شود.
مراحل تسویه حساب با کارگر چیست؟
سندی شامل تمام حقوق و مزایای کارگر تهیه شده و برای تسویه حساب در اختیار کارگر قرار می‌گیرد تا در صورت درست بودن مواد آن، موافقت خود را اعلام کند. مبلغ پرداختی در تسویه حساب باید به حساب کارگر واریز شود و به هیچ وجه نقدی پرداخت نشود.
مراحل تسویه حساب به صورت زیر است:
1. تسویه اداری
تسویه حساب اداری اولین مرحله است. زمانی که کارگری در کارگاه یا شرکتی مشغول به کار می‌شود به اقتضای نوع فعالیتش ممکن است ابزار کار بگیرد یا وسایل حفاظتی و ایمنی کار کارگاه را در اختیار داشته یا ممکن است این کارگر از مزایایی شرکت مانند صندوق امانات استفاده کرده باشد و چیزی را به امانت گرفته باشد؛ یا از فروشگاه کارگاه خرید کرده و حساب و کتاب ناتمام داشته باشد. بنابراین پیش از هرچیزی کارفرما باید اقدام به تسویه اداری با کارگر کند.
2. تسویه حساب مالی
پس از تسویه اداری، نوبت به تسویه مالی کارگر می‌رسد. در این مرحله کارگر باید به بخش اداری کارگاه یا شرکت مراجعه کند و وضعیت کلی و دقیق میزان روزهای فعالیت و خدمت و حضور در کارگاه، میزان مرخصی‌های استفاده شده و نشده و انواع آن و حتی غیبت‌های خود را تایید کند. در نهایت به واحد حسابداری مراجعه کند و مطالبات حقوقی خود را مشخص کند. کارفرما در بخش حسابداری، تمام مطالبات حقوقی، مزایا و میزان بدهکاری و بستانکاری کارگر را مشخص می‌کند و بعد از آن وارد مزایای پایان کار می‌شود.
مقاله پیشنهادی: پایه سنوات چیست و چطور محاسبه می شود؟
مزایای پایان کار نیز طبق قانون به این صورت محاسبه می‌شود:
برای یک سال خدمت منتهی به پایان سال یا قرارداد به استناد مصوبه 6/12/70 مجلس شورای اسلامی معادل دو ماه دستمزد و برای خدمت کمتر از یک سال، به ازای هر ماه خدمت معادل پنج روز دستمزد مبنا یا ثابت عیدی و پاداش به کارگر تعلق می‌گیرد.
هر نفر در سال حداکثر مجاز به ذخیره 9 روز از مرخصی خود می باشد و مرخصی‌های استفاده نشده، سوخت شده تلقی می‌شود، مگر اینکه توافقی با کارفرما شده باشد که بهای روزهای مرخصی استفاده نشده را دریافت کند. گاهی هم در کارگاه‌ها مرسوم است تمام مرخصی استفاده نشده به صورت ذخیره محاسبه و تسویه حساب می‌شود. مبنای محاسبه هر روز ذخیره مرخصی استفاده نشده طبق قانون، یک سی ام مزایای دریافتی در ماه می‌باشد.
1. تعیین وضعیت بیمه بیکاری اگر فرد پس از اتمام همکاری به وضعیت بیکاری تغییر حالت دهد اما بیکاری او از نوع غیر ارادی باشد و همچنین بدون قرارداد باشد، طبق قانون بیمه بیکاری اگر دارای شش ماه خدمت در یک کار دائمی باشد، می‌تواند مستمری بیمه را دریافت کند.
در صورتی که نوع کار فرد دائمی باشد می‌تواند با شکایت از کارفرما، بیمه بیکاری دریافت کند. اما اگر قرارداد کار امضا کرده باشد، در این حالت وضعیت دیگری رخ می‌دهد. یعنی می‌تواند با یک نسخه از آن قرارداد و همچنین برگه تسویه حسابی که در اختیار دارد از اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی محل کارگاه معرفی نامه دریافت کند و مستمری بیمه بیکاری دریافت کند.
2. اعلام رضایت از کارگر قطعا سندی که بر رضایت‌مندی یک کارفرما از کارگر دلالت داشته باشد می‌تواند به پیدا کردن کار مناسب در آینده کارگر موثر باشد. معمولا آخرین مرحله از تسویه حساب کارفرما با کارگر، دریافت رضایت نامه است.
طبق ماده 187 قانون کار، كارفرمايان مكلفند پس از پايان قرارداد كار بنا به‌درخواست كارگر، گواهی انجام كار با قيد مدت، زمان شروع و پايان و نوع كار انجام شده را به وی تسليم کنند.
